Znaczenie akustyki w projektowaniu przestrzeni dla osób z demencją

Czym jest demencja?

Demencja to zbiorcze określenie szeregu objawów związanych z pracą mózgu. Może ona wpływać na pamięć, mobilność, postrzeganie, komunikowanie się i słuch danej osoby.

Ponieważ na demencję nie ma leku, ważne jest kształtowanie zdrowego, pozytywnego otoczenia architektonicznego, w którym osoby takie będą mogły dobrze funkcjonować i cieszyć się dobrą jakością życia.

Jak akustyka wpływa na osoby z demencją?

Jeśli chodzi o akustykę, mówi się, że ze wszystkich zmysłów słuch ma największy wpływ na osoby z demencją pod względem jakości życia.

Hałas może być niepokojący i powodować izolowanie się. Osoby z demencją często słyszą stały hałas tła. Niektóre osoby z tym schorzeniem są niezwykle wrażliwe na hałas, co powoduje wzrost poziomu stresu, niepokój, stan splątania, podwyższone ciśnienie krwi i tętno, a także uczucie zmęczenia.

Problemy percepcyjne, których doświadczają takie osoby, mogą powodować utratę zdolności do właściwego interpretowania tego, co tacy ludzie słyszą, przez co niektóre dźwięki mogą budzić frustrację.

W analizie dowodów naukowych Marquardt i in. (2014) znaleźli powiązanie między wysokim poziomem hałasu a występowaniem „niepożądanych zachowań” u osób z demencją. W toku innych badań stwierdzono istnienie powiązania między hałasem a brakiem aktywności i izolacją społeczną. Jednak nie wszystkie dźwięki są „złe”; stwierdzono, że dźwięki przyjemne w odbiorze były „pozytywnie stymulujące”. W analizie przeprowadzonej przez Marquardt sformułowano wniosek, że dobre warunki akustyczne powinny „stanowić kluczowy element dążeń architektonicznych w otoczeniu opieki dla osób z demencją”.

Związek między utratą słuchu a demencją

Istnieje również związek między utratą słuchu a demencją. Utrata słuchu to jedna z najczęstszych form niepełnosprawności występujących w Europie. Ma ona ogromny wpływ na to, w jaki sposób utrzymujemy relacje z innymi ludźmi i odnosimy się do przestrzeni, co prowadzi do izolacji społecznej. W miarę jak się starzejemy, schorzenie to jest też coraz częstsze. W przypadku nieleczonej łagodnej utraty słuchu ryzyko rozwoju demencji jest niemal dwukrotnie wyższe, a przy umiarkowanej utracie słuchu wzrasta trzykrotnie. Przy ciężkiej nieleczonej utracie słuchu jest już pięciokrotnie wyższe.

Sposoby projektowania akustycznie kojących przestrzeni

Mamy poczucie, że chociaż nadal potrzeba większej ilości badań nad określeniem odpowiednich poziomów hałasu dla różnych przestrzeni, określono już niektóre powszechne aspekty projektowania akustyki. Przynoszą one korzyści przy tworzeniu kojącego otoczenia, które pomaga rozładować stres i sprzyja przetwarzaniu informacji.

•  Powłoka budynku może posłużyć do zablokowania natarczywych, głośnych hałasów z zewnątrz, takich jak intensywny ruch uliczny czy dostawy.

• Zastosowanie izolacji akustycznej oraz rozwiązań dźwiękochłonnych na korytarzach może zapobiec przedostawaniu się hałasu do przyległych pomieszczeń.

• Rozmieszczenie sypialni z dala od hałaśliwych przestrzeni sprzyja poprawie jakości snu.

•  Zapewnienie cichego pokoju innego niż sypialnia danej osoby z demencją umożliwi jej przetwarzanie informacji w przestrzeni, w której nie ma zbyt wielu bodźców, a osobom pobudzonym pomoże się uspokoić.

• Wizualne sygnały alarmowe i systemy cichych dzwonków mogą być odpowiednią alternatywą dla osób, które mogą się przestraszyć głośnych hałasów. Mogą one też przyczynić się do minimalizacji ogólnego poziomu hałasu i zakłóceń.

• Wzmocnione sygnały wizualne będą pomocne dla osób z utratą słuchu, które w większym stopniu polegają na zmyśle wzroku. Rozwiązania projektowe, które łatwo zobaczyć i zrozumieć, sprzyjają sprawnemu poruszaniu się.

•  W przestrzeniach wspólnych przeznaczonych do różnych aktywności należy zastosować rozwiązania dźwiękochłonne, by poprawić komfort i  komunikację w sytuacjach, gdy potrzebna jest wyraźna mowa. W przeciwnym razie poziom hałasu może szybko się podnosić.

Więcej informacji na temat zmysłów i demencji można znaleźć w tej prezentacji niemieckiej architekt i badaczki Birgit Dietz.

Referencje:
Marquardt, G., Bueter, K. & Motzek, T. (2014). Impact of the Design of the Built Environment on People with Dementia: An Evidence-Based Review. Health Environments Research & Design Journal. 8(1), 127–157.